In de transitie naar elektrisch rijden wordt volop ingezet op het plaatsen van laadpalen. Tegen 2030 zullen er zo’n 100.000 nieuwe laadpalen nodig zijn. Om elektrisch laden ook voor mensen zonder oprit of garage toegankelijk te maken, kunnen burgers een publieke laadpaal aanvragen bij de overheid. Die wordt op maximum 250 meter van hun voordeur geplaatst. De Voetgangersbeweging is ongerust dat laadpalen, indien slecht geplaatst, een zoveelste obstakel in de voetgangersruimte zullen worden. We roepen lokale besturen daarom op om een doordacht laadpalenbeleid op te stellen en geen laadpalen te plaatsen in de voetgangersruimte.
Verminderen, verschuiven en pas dan verschonen
De elektrificatie wordt gezien als één van de belangrijkste oplossingen op weg naar duurzame mobiliteit, maar is dat wel zo? De productie van elektrische wagens is ook vervuilend; de files blijven even lang; er is evenveel ruimte nodig voor rijden en parkeren en ook op vlak van verkeersveiligheid verandert er weinig. De Voetgangersbeweging volgt daarom het principe van de 3 V’s: Eerst Verminderen (minder onnodige verplaatsingen), dan Verschuiven (meer te voet, met de fiets, het openbaar vervoer of met een deelwagen) en pas dan Verschonen (minder vervuilende motorvoertuigen). Een sociaal mobiliteitsbeleid zet volgens ons in op investeringen in voetgangers en fietsers van alle leeftijden, openbaar vervoer en in het stimuleren van autodelen. Veeleer dan het idee dat iedereen recht heeft op een elektrische wagen.
En dus heeft elke burger tegenwoordig recht op een laadpaal op maximaal 250 meter wandelen van zijn woning. Merkwaardig: automobilisten kunnen blijkbaar minder ver stappen dan openbaarvervoergebruikers. Voor hen gold een maximumafstand naar de halte van 500 meter in stedelijk gebied, 750 meter daarbuiten. Gold, want zelfs die norm is losgelaten. – Kris Peeters (Lector Verkeerskunde)
De ladder van laden
Onder de derde stap op weg naar duurzame mobiliteit, nl. ‘verschonen’, horen dus ook de elektrische voertuigen. Die voertuigen moeten natuurlijk opgeladen kunnen worden. De volgende vraag is dus waar dat het best kan gebeuren. Hier volgt de Voetgangersbeweging het principe van de ‘ladder van laden’ *:
1. Bij voorkeur gebeurt laden op privéterrein (bv. op het werk of thuis);
2. Lukt dat niet, wordt best gezocht naar semi-publieke ruimte (bv. parkings van stations, bedrijfsterreinen, winkelcentra, …);
3. Als laatste mogelijkheid kan er naar de publieke ruimte gekeken worden (bv. aan pleintjes, buurtparkings of in de straat).
In plaats van een ‘paal volgt wagen’ beleid, grijpen gemeenten de elektrificatie aan om parkeren en laden op wenselijke plekken in de gemeente te laten gebeuren. Door laadpalen te plaatsen waar je auto’s wil hebben en niet omgekeerd.
Wat met privéladen op publiek terrein?
Een andere vorm van laden is het privéladen op publiek terrein. In dit geval laden mensen hun auto op straat op, vanuit hun woning of vanaf hun gevel. Bij deze vorm van laden zien we twee problemen: 1. Kabels die over het trottoir lopen of erboven hangen, vormen een obstakel voor voetgangers en zorgen voor ‘verrommeling’ van het voetpad. Ook kabelgoten of matten maken de doorgang voor rolstoelgebruikers of mensen met een buggy moeilijk en doen het algemeen wandelcomfort dalen; 2. Er ontstaat een privatisering van de publieke ruimte zoals het ‘recht’ op een plaats voor de deur om de auto te kunnen laden. Niet alleen ten opzichte van andere bewoners, maar ook ten opzichte van de gemeente in het geval van een herinrichting van de publieke ruimte met meer groen, fietsenstalling, zitruimte, … Om die redenen is de Voetgangersbeweging geen voorstander van deze vorm van laden.
Wordt het straks nog moeilijker om stukken openbaar domein te veranderen in wandelzones waar kinderen kunnen spelen en bewoners elkaar ontmoeten, omdat het openbare domein toegankelijk moet blijven voor wagens die aan hun laadpunt moeten raken? – Erik Wieërs (Vlaams Bouwmeester)
Plaatsing van een laadpaal in de straat
Wanneer privéladen thuis of op het werk niet kan én wanneer er ook geen semi-private ruimte beschikbaar is om meerdere laadpalen bij elkaar te voorzien op een wenselijke plek, kan het nodig zijn om een paal in de straat te plaatsen. Als Voetgangersbeweging zijn we van mening dat een laadpaal nooit op het voetpad thuishoort. Ook niet wanneer de minimale vrije doorgang gerespecteerd wordt.
Op het voetpad is een laadpaal één van de vele obstakels die de vrije loopruimte beperken en de toegankelijkheid voor o.a. blinden en slechtzienden vermindert. In combinatie met verplaatsbare obstakels zoals gestalde (bak)fietsen of vuilbakken tegen de gevel kan de doorgang in het gedrang komen. Naast de doorgang zijn ook het comfort en de wandelervaring belangrijk om het te voet gaan aangenaam te maken. Niet naast elkaar kunnen wandelen, slalommen langs obstakels en zicht dat geblokkeerd wordt door laadpalen doen het plezier van te voet gaan geen deugd.
Wat stellen we wel voor? Plaats laadpalen aan de zijkant van de rijbaan of op de bestaande parkeervlakken. Paaltjes of een verhoogde voetpaduitstulping kunnen de laadpaal beschermen tegen schade door botsing of een veilige plaats bieden om te staan bij het inpluggen van de lader. In plaats van paaltjes kan ook een groenvak zorgen voor afscherming van de laadpaal en bijdragen aan meer groen en ontharding in de publieke ruimte.
Ons advies naar overheden:
- Hanteer een duidelijke aanpak rond de plaatsing van laadpalen in de gemeente a.d.h.v. een beleidsvisie.
- Zet zoveel mogelijk in op het stimuleren van actieve mobiliteitsvormen en deelmobiliteit.
- Bekijk of de aanvrager van laadpalen de mogelijkheid heeft om op privéterrein te laden.
- Gebruik laadpalen om het parkeren in de gemeente te (her)organiseren. Ga op zoek naar mogelijke plekken in de semi-publieke ruimte (bv. bestaande (rand)parkings aan stations, supermarkten, bedrijventerreinen, buurtparkings, …). Ga hiervoor in overleg met mogelijke partners. Neem contact op met het Team Vlaams Bouwmeester voor advies.
- Zet laadpalen nooit op het voetpad. Plaats ze in een parkeervak of op een voetpaduitstulping en voorzie een groenvak als afscherming.
De Vlaamse overheid heeft een verantwoordelijkheid om de transitie naar elektrisch rijden ook ruimtelijk in goede banen te leiden en is ook het best geplaatst om de lokale besturen te ondersteunen. Als Team Vlaams Bouwmeester hebben wij de knowhow en het netwerk om dat proces ruimtelijk te begeleiden. Laten we de ruimtelijke expertise, waarover we in Vlaanderen in overvloed beschikken, inzetten om onze leefruimte te verbeteren. – Erik Wieërs, Vlaams Bouwmeester
Wat kan jij doen?
1. Verplaats je zoveel mogelijk te voet, met de fiets of met het openbaar vervoer.
2. Bekijk of autodelen iets voor jou kan zijn! Vaak hebben aanbieders ook elektrische wagens in hun gamma.
3. Wil je een elektrische wagen aanschaffen? Bekijk de mogelijkheden voor laden op privéterrein of semi-publieke ruimte bij jou in de buurt. Geef dit mee aan de gemeente indien je een laadpaal aanvraagt
*Geraadpleegde bronnen:
Brochure ‘Oplaadpunten in steden en gemeenten’